Embriyonik Gelişimdeki Benzerlikler - Evrimi Anlamak 21

Tüm canlılar, birey olarak gelişir. Bebek olarak hayata gözlerini açar insan. Gelişir, büyür, değişir... Davranışları bir yana, fiziksel olarak gelişir. Çocuk olur, ergenlik döneminden geçer, yetişkinlikten tadar biraz, sonra yaşlılık... Neredeyse her çok hücreli canlıda vardır bu gelişim. Farklılıklarıyla beraber tabi: kimisi larva olur, kimisi tırtıl gibi başkalaşım geçirir vs... Peki ya öncesi? Peki ya embriyolojik gelişimde ne olur? Daha doğru ifadeyle: Evrimin embriyoloji ile alakası nedir?

Evrimle İlişkisi

Darwinizm, tüm canlıların ortak bir atadan geldiğini savunur. Tek bir ata çeşitlenip, doğal yolla seçilerek bugüne kadar gelmiştir. Defalarca söyledik bunu. Peki ya eğer evrim doğruysa embriyolojide ne görmek istersiniz? Çok basit: belli başlı benzer gelişimler, değişimler... Eğer tüm çok hücreliler tek bir ortak atadan türemişse, doğal olarak, embriyolojide de benzerlikler kalmış olmalıdır.

Düşünün ki bir A türü içindeki populasyon, kendi türünden izole oluyor. Türleriyle olan ilşkisi tamamen kesiliyor... Bu A türü içindeki canlılar nesilden nesile yavaşça değişiyorlar. Bir zaman sonra o kadar değişiyorlar ki artık farklı bir tür oluyorlar. Peki ya şunu farkettiniz mi: bu canlı ne kadar değişirse değişsin hala embriyonik gelişimi var. O halde A türünden kalan birşeyleri gözlemleyebiliriz. Peki ya şu an canlıları incelediğimizde gözlemleyebiliyor muyuz? Elbette...

Embriyoloji

Bir yarasadan, su aygırına; balinadan, güvercine kadar tüm canlılar tek bir hücre (zigot) ile yaşama başlayıp bu hücrenin kendini kopyalamasıyla hayata devam eder. Bu gelişim süreci boyunca bir çok noktada değişimler meydana gelir. Zigot ikiye bölünür. Sonra bu iki yeni hücre de bölünür. Bölünmeler birbirini takip eder; hücreler yavaş yavaş şekillenmeye başlar. İşte bu şekillenmeye başlayan hücre topluluklarıdır embriyo...

Bahsettiğimiz gibi; embriyoloji ile evrim uyum içerisindedir. Tıpkı evrimin öngördüğü gibi canlılarda bir takım benzerlikler mevcuttur. Omurgalı embriyolarının birbirine nasıl benzediğinden bahsedelim. Timsah ayakları, insan ve primatların el ve ayakları, kuşların kanatları ve ayakları, emriyoda aynı ortak şekilde belirir. Gelişim ilerledikçe değişirler(1). Embriyolojik gelişimlerin bazı evrelerinde omurgalıların hepsi, anüsün gerisinde konumlanmış bir kuyruğa sahiptir. Post-anal kuyruk adı verilen bu bölge, embriyonun gelişim evresinde bir tavukta da görülür, insanda da görülür, maymunda da görülür... Ve ya farinjeal cepler de embriyolardaki gelişimin ortak bir yanıdır. Aynı post-anal kuyruk gibi, farinjeal cepler de memeli embriyolarında ortak olarak gelişir. Tüm bu embriyolojik gelişimdeki benzerlikleri açıklayan tek bilimsel kuram elbette evrimdir, türleşmedir (2)

Bunlara ek olarak balıklardaki hava keseleri de evrime yegane kanıttır. Hava keseleri balıklarda sonradan evrimleşmiştir örneğin. Tüm balıklarda hava kesesi bulunmaz. Öncelikle hava kesesi, balıklarda batmamayı sağlamak yönünden yararlıdır. Hava kesesi, sindirim sistemindeki bir kısmın farklı bir görevde özelleşmeye başlamasıyla evrimleşmiştir. Bu özelleşme sırasında, kese tamamen ayrılana kadar keseyi sindirim kanalına bağlayan kanal yavaş yavaş kısalarak yok olmuştur. Peki ya bunun embriyodaki karşılığını görebilir miyiz, bu evrimin embriyoda kalıntısı var mıdır? Elbette... Şansa bakın ki modern balıkların embriyoları incelendiğinde; bu hava kesesini sindirim sistemine bağlayan kanal oluşur; daha sonra yavaş yavaş ortadan kalkar. Tıpkı evrimin öngördüğü gibi...

Embriyoda görülen benzerliklere daha bir çok örnek verilebilir: kuyruk oluşumu, ilk 6-7 haftada oluşan parmakların arasındaki perdeler, kuşlarda parmaklar, memelilerde solungaç yarıkları... Tüm bunlar evrimin geçerliliğini bir kez daha ortaya koymaktadır.

Sonuç

Embriyodaki benzerlikler dikkate alındığında türleşmenin kaçınılmaz bir şekilde doğruluğu görülür. Tıpkı fosillerde gözlemlediğimiz ilkelden karçaşığa gelişim veya genetik benzerlikten elde ettiğimiz bulgular, morfolojik benzerlikten elde edilen sınıflandırma gibi embriyonik gelişimdeki benzerlikler dikkate alndığında da evrim doğrulanır. Tüm bu verilerin birbiriyle uyuşması tesadüf müdür, yoksa evrim doğru mudur? Karar siz okuyucuların...

Kaynak

1- Öner Ünalan, Darwin Ne Yaprı, Evrensel Basın Yayım, s.75-77

2-Jane B. Reece, Lisa A. Urry, Michael L. Cain, Steven A. Wasserman, Peter V. Minorksy, Robert B. Jackson, Biyoloji: Campbell, Palme Yayıncılık, s. 463