Dereceden Kanıt

Thomas Aquinas’ın “5 Yol”undan biri olan bu argüman aslında Ontolojik Argüman’ın bir çeşit uzantısıdır. Yine onun gibi“ötesi düşünülemeyecek mükemmellik” ve “gereklilik” kavramlarından yola çıkar.

Tanrı Yanılgısı’ndan aktarmam gerekirse:

“Dünyadaki konuların (şeylerin) farklı farklı olduklarını biliriz. Mesela, iyilik ve güzellik dereceleri vardır. Ancak bu dereceler yalnızca bir maksimuma göre kıyaslandıktan sonra açıklık kazanırlar. İnsanlar hem iyi hem kötü olabilirler, öyleyse maksimum iyilik insanda gömülü olamaz. O halde, kusursuzluk standardını belirlemek için de başka bir maksimum olmalıdır ve biz bu maksimuma Tanrı deriz.”

Pekala, kötülükle ilgili maksimum nerede gömülüdür? Madem maksimuma bizler ulaşamayız, sonsuz kötülüğe sahip bir varlık olmalıdır. Çünkü kötülük ancak bir maksimumla kıyaslarsak anlam kazanabilir. Buna da “kötü tanrı” diyebilir miyiz? Şeytanı gözden kaçırdığım düşünülebilir ama bu doğru değil. Bu kanıt tanrının varlığını zorunlu kılmayı amaçlamaktadır. Şeytan ise tanrı tarafından yaratılmış olduğu için “zorunlu” bir varlık değildir. Onun olmadığı bir evreni düşünmek bir teistin gözünde mantıksal çelişki doğurmaz. Oysa tanrı bütün “mümkün dünyalar”da bulunmak zorundadır.

Mademki vasıflar, ancak maksimumlarla kıyaslandığında anlam kazanır, bunun kötü vasıflarda da böyle olması gerekir. Bu vasıfların maksimumu da tanrıda gömülü olamaz. Aksi takdirde tanrı “en iyi” varlık olamazdı. Dolayısıyla “kötülükte maksimum” ikinci bir tanrının var olması gerekir!

Bunu kabul edebilecek bir teist tanımıyorum. İyi – Kötü tanrılar ikiliğini kabul eden az sayıda dinin haricinde hiçbir dinin takipçisi bu argümanı tutarlı bir şekilde kullanamayacaktır.

İkincil olarak “mükemmel bir standart olsa bile bu, var olmayabilir” denebilir. Sözüm ona matematiksel olarak “mükemmel bir çember”i tanımlayabiliriz. Ama bu çemberi asla çizemeyiz. Mükemmel çember imgesi bizde bulunmasına rağmen dış dünyada bir gerçekliği yoktur.

Ayrıca bu “mükemmellik sınırı” dediğimiz şeyi neden teistik tanrının vasıflarıyla tanımlamamız gerekiyor? “Maksimuma Tanrı deriz” yerine bizi “Maksimuma Bob” deriz demekten alıkoyan şey nedir? (Kaynak: Iron Chariots)

Bu argümanla uğraşmak açıkçası benim için bir çeşit “beyin jimnastiği” idi. Herhangi bir kanıt niteliği taşıyabileceğini hiçbir zaman düşünmedim.

Daha ciddi argümanları irdeleyeceğim sonraki yazılarımda görüşmek üzere!

-Alıntıdır-