Neden Hiçlik Yerine Bir Şey Var?

Her kimseniz, hangi görüşe sahip olursanız olun, dininiz her neyse, inançlı ve ya inançsız olun eğer evrene biraz dalış yaparsanız "Neden hiçlik değil de her şey var?" sorusunu kendinize sorarsınız ve ya evrenin nasıl oluştuğu fikri kafanızı kurcalamıştır. Tüm bu fizik kuralları nereden gelmiştir, neden bu fizik kurallarına sahibizdir? Ve hatta çoğu kişi için insanı tanrıya götüren sorular bu sorulardır. Aslına bakarsanız "Neden hiçlik değil de her şey var" sorusunun beni de çok meşgul ettiğini söylemem gerekir. Fakat bu düşünceyi uzun zamandan beri tanrıya inanmak için bir sebep olarak görmüyorum. Uzun bir süredir bu sorunun benzerini kullanıp "neden hiçlik değil de tanrı var" karşıt-sorusunu cevaplayarak geçiştirdiğimi belirtmek isterim. Bu karşıt-soru, ilk sorunun tanrıya götürmeyeceğini düşüneceğim kadar etkili oldu üzerimde. Ama yine de yeterli değil tabi ki.

Şimdi asıl soruya dönelim. "Neden hiçlik değil de bir şey var?". Bir çok kişi bu sorunun bilimi aştığını ve bilimin bu tür sorulara cevapsız kaldığını savunuyor. Peki ya ne kadar doğru bir düşünce? Bilim gerçekten bu tür sorularda susuyor mu? Gelin beraber bakalım...

Belirsizlik İlkesi

Öncelikle belirsizlik ilkesini anlamamız gerekir. 20. yüzyılda, kuantum dünyasına dair fikirlerimiz yeni yeni oluşmaya başlarken bu kuramın geliştiricilerinden Heisenberg bir ilkeyi keşfetti. Heisenberg'in belirsizlik ilkesi adıyla anılan bu ilkeye göre; bir parçacığın hızını ne kadar "kesin" belirlerseniz konumu o kadar belirsiz olacaktır, konumunu ne kadar "kesin" belirlerseniz hızı o kadar belirlenemez olacaktır. Yani belirsizlik ilkesine göre bir parçacığın konumu ve hızı aynı anda belirlenemez. Sezen Sekmen'den alıntı yaparak bu olayı kavramanızı kolaylaştırmak isterim:

"Bu durum mantıken de imkansızdır.Bir parçacığın konumunu tam kesinlikle ölçtüğümüzü varsayalım. Bu ölçüm durağanlık gerektirir ve ölçüm anını dondurarak elde ettiğimiz durağanlıkta parçacığın hareket hızını ve yönünü saptamamız da imkansızdır. Aynı şekilde bir parçacığın momentumunu ölçmek, yani hareket yönü ve hızını anlamak iiçin parçacığın hareket ediyor olması gerekir ve bu da bizim parçacığın konumunu ölçmemizi imkansızlaştırır."(1)

Peki ya belirsizlik ilkesini elektromanyetik dalgalara uyarlarsak nasıl bir sonuç elde ederiz? Çok basit; bir parçacığın hızı ile konumu arasındaki ters orantı, bir dalganın genişliği ile genişliğinin değişme hızında mevcut olacaktır. Yani bir dalganın genişliği ne kadar belliyse, genişliğin değişme hızı o kadar belirsizdir, genişliğin değişme hızı ne kadar belliyse genişlik o kadar belirsiz oalcaktır.Eğer bir dalganın genişliğini kesin oalrak biliyorsak, genişliğin değişme hızı olası her değeri alabilir,belirsizdir.

Kuantum Dalgalanmaları

Peki ya bu belirsizlik ilkesi neye yol açar? Nihai olarak kuantum dalgalanmalarına... Bu sefer de Brian Greene'den alıntı yapmak iyi olur sanırım;

"...Mikroskobik dünyanın kesin olmayan bu yönleri, değerlendirildikleri mesafe ve zaman ölçekleri küçüldüğünde daha katı bir hal alır. Parçacıklar ve alanlar, kuantum belirsizliğiyle tutarlı olarak, bütün olası değerler arasında dalgalanır ve sıçrar. Bu da mikroskobik alanın kargaşayla kaynadığı, kuantum dalgalanmalarıyla dolu çılgın bir denize benzediği anlamına gelir"(2)

Anlayacağınız belirsizlik ilesi sayesinde bir sistem dalgalı bir davranış biçimi gösterir. Ve işin ilginç tarafına henüz değinmedim bile...

Günlük hayatta, sahip olduğumuz sezgilerimiz "her şeyin bir sebebi olduğu" görüşünü sunuyor olsa da aslında öyle değildir. Laplace, evrenin, saatin işler gibi işlediği ve belirli fiziksel kanunlar ve şartlar belli olduğu sürece geleceğin belirlenebileceği düşüncesindeydi. Paragrafın başında bahsettiğim "her şeyin bir sebebi var" görüşü doğru olsaydı, Laplace'ın determinizmi belki kabul edilebilirdi(aslında yine kabul edilemezdi, kuantum dünyası determinizme bir çok yerden darbe vurmuştur ama konumuz bu olmadığı için bahsetmiyorum). Örneğin -atıyorum- bir yumurtanın kırılmasının sebebi yere düşmesidir, yere düşmesinin sebebi havanın esmesidir, havanın esmesinin sebebi.... diye giden sezgilerimiz kuantum dünyasında işlemiyor. Anlayacağınız kuantum dalgalanmalarının herhangi bir sebebi yok.

Kuantum dalgalanmalarının sebepsiz olmasının "sebebi" var mı peki? Bahsettiğim gibi belirsizlik ilkesi... Eğer parçacığın hızı kesin olarak belirlenebilirse, bu parçacığın hızı olası her değeri alabilir. Bu parçacığın hızı olası değerlerden birini almaya başlayınca konumu belirsizleşecektir. Yani bu "dalgalanma" hem sebepsiz gerçekleşmiştir, hem de var olan enerji değerleri değişmemiştir. Yani enerji, yük gibi değerlerin sıçramadan önceki durum ile sıçramadan sonraki durum arasında konsept olarak bir farkı olmuyor. Buraya kadarki ihtiyacımız olacak kısmı 3 maddede özetlersek:

1. Bir dalganın genişliği ile genişliğin değişme hızının belirlenmesi arasında ters orantı vardır. Birinin bilinmesi diğerini belirsiz kılar.
2. Kuantum dalgalanmaları belirsizlik ilkesinin mecburi bir sonucu olarak sebepsizdir.
3. Kuantum dalgalanmalarında var olan enerji ortalaması korunur.

Hiçliği Tanımlamak

Şimdi de biraz "hiçlik"ten bahsedelim. Yıllarca bahsedilen hiçlik, zorunlu bir potansiyelsizlik olarak bilindi. Ve hatta hiçliğin tanımı yapılamaz deniliyordu. Hiçlik tanımlanamaz, tanımlanırsa hiçlik olmaz görüşü hakimdi yani. Fakat kuantum dünyasını keşfimizle bu görüşümüz de değişmek zorunda kaldı. Hiçliğin tanımı yapılabilir. Bu tanım en basit haliyle budur: "Hiçlik Simetriktir". Madde ile antimaddenin simetrisi, negatif ile pozitifin simetrisi... Bu durumu "sıfır"a benzetebiliriz. Sıfır, bir niteliğin yokluğunu temsil eder. Doalyısıyla, hiçliği bir potansiyelsizlik olarak "tanımlıyorsanız", hiçbir niteliğinin olmadığını savunuyorsunuzdur. Oldukça makul bir görüş ve bunda size katılıyorum. Bu savunma, tüm niteliklerin sıfır olması durumunun hiçlik anlamına geleceğini gösterir.

Burdan çıkacak sonuç da eğer bir uzay bölgesine boş diyorsak, bu oradan geçen bir dalga olmadığını, bütün alanların sıfır değerine sahip olduğunu söylemek istiyoruzdur. Kısaca oradan "geçmeyen" dalgaların, geçmedikleri için değerleri sıfır olacaktır. İronik bir şekilde olmayan bir dalganın genişliğini kesin olarak biliyoruz demektir: SIFIR. Bir niteliğin olmaması durumu sıfırsa olmayan bir dalganın genişliğinin sıfır olmasından daha doğal bir durum yoktur demektir. Yani olmayan bir dalganın genişliğini kesin olarak biliyorsak, az önce belirttiğimiz 1. maddeden dolayı genişliğinin "değişim hızı" olası her değeri alabilir demektir. Doalyısıyla, bu değişim hızı olası her değeri alabileceğinden , bir kuantum dalgalanması yaratıp genişliğin değerini sıfırdan farklı bir değere taşıyacaktır.

Hiçlikten enerji oluşması... İşte bu kadar basit. Doğaüstü hiç bir güce ihtiyacınız yok, süpermani, diş perilerini, tanrıyı, tanrıları/tanrıçaları, noel babayı, FSM'yi bir kenara atın. Enerjinin oluşması için ihtiyaç olan tek şey: KOCA BİR HİÇ!

Peki Ya Madde/Evren Nasıl Oluştu?

Enerjinin yoktan oluşabildiğini anlattık. Peki ya madde? Madde nasıl oluştu? Bunun da cevabını 20. yüzyılın dehası Einstein vermişti. Herkesin artık duymakta aşina olduğu E=mc^2 formülü bize enerji ile maddenin aynı şey olduğunu gösterdi. Doalyısıyla madde enerjiye, enerji maddeye dönüşebilir. Yine Brian Greene'in anlatımıyla : "Anlık alan dalgalanmalarının taşıdığı enerji E=mc^2 yoluyla parçacık ve karşı parçacık çiftlerinin anlık yaratımına çevirebilir"(3)

Newton'un principia adlı eserinin yayınlanmasının 300. yıl dönümünde, Cambridge'te yapılan "Three Hundred Years of Gravity" adlı konferansta yaptığı konuşmada Hawking'de şunu demiştir:

"Evren kuzey kutbu gibi tek bir noktayken içinde hiçbir şey yoktu. Ama şimdi evrende en az 10^80 parçacık bulunuyor. Tüm bu parçacıklar nereden geldi? Bunun yanıtı görecelik ve kuantum mekaniğinin parçacık-antiparçacık çiftleri şeklinde enerjiden yaratılmasına olanak vermesidir"

Maddenin de(aynı zamanda anti maddenin de), enerjinin de yokluktan, ilahi bir müdahale olmadan oluşabildiğini ve bunun sadece "sebepsiz" kuantum dalgalanması yani simetri kırınımıyla oluştuğunu gördük. Anlayacağınız 13.7 milyar yıl önce bir simetri kırınımı gerçekleşti ve evrenimiz oluştu(Her ne kadar kesin bir dille konuşuyor olsam da bir kesinlikten bahsetmiyorum. Bunun sadece ihtimallerden biri olmasının yanında big bang evrenin yoktan varolduğunu anlatan bir kuram da değildir. Evrenin yoktan varolması sadece olası ihtimallerden biri olmasıyla beraber benim gözümde en doğru ve en görkemli düşüncedir.)

Neden Hiçlik Değil de Bir Şey Var?

Şimdi asıl sorumuza dönelim: Neden hiçlik değil de bir şey var? Bu sorunun cevabı "Çünkü olmak zorunda" cevabından başka bir şey değildir. Eğer hiç bir şey yoksa tüm değerler sıfır olacaktır. Dalga genişliğinin kesinliğinden değişme hızı belirsiz olacaktır, bu da mecburen bir kuantum dalgalanmasıyla enerji oluşturacaktır. Kısaca hiçbir şeyin olmaması durumunda bir şey oluşmak zorundadır, bir simetri kırınımı mecburen gerçekleşecektir.

Bu cevaptan başka bir sonuç daha çıkıyor: sonsuz sayıda evren varolmak zorunda! Çünkü hiçliğin niteliği olsa da(bahsettiğimiz gibi bu nitelik, niteliğe sahip olmamasıdır), bir sayısı yoktur. Bu da sonsuz sayıda evreni zrunlu kılacaktır. Simetri kırınımı sonsuz kere gerçekleşmek zorundadır bu da sonsuz sayıda evrenin varolması, gelişmesi, yokolması demek.

Enerjinin Korunumu Yasası

Peki ya bu anlattıklarım termodinamiğin birinci yasasıyla çelişmiyor mu? Sonuçta bu yasaya göre enerji yokolamaz, yoktan da var edilemez. O halde bu durum ile bizim anlattıklarımız çelişmekte midir? Elbette hayır... Bu yasanın belirttiği durum enerji ihlali gerçekleşerek oluşan bir yoktan varolma durumudur. Yasayı matematiksel olarak incelediğimizde de sistemdeki net enerjinin değişmemesi gerektiği düşüncesi üzerine kurulu bir düşünce olduğu görülür.

O halde az önce bahsettiğimiz 3. maddeyi hatırlayın. "Kuantum dalgalanmalarında varolan ortalama enerji(net enerji) korunur" demiştik. Bir de verdiğimiz örneğe bakalım: genişliği sıfır olan bir dalgadan(olmayan bir dalgadan) gerçek bir dalga ürettik, burada enerji değeri değişti mi acaba? Bunun da cevabı hayır! Çünkü boş alandaki ortalama enerji sıfırken, oluşan dalgalar pozitif ve negatif olduğu için yine ortalaması sıfırdır. Dalganın "+"(pozitif) ve "-"(negatif) değeri birbirni dengeleyecek ve sıfır değerini verecektir. Aynı şekilde madde ile antimadde tam olarak birbirini dengelediğinde yine ortalama enerjinin sıfır olduğunu gösterecektir. O halde evrendeki enerji değerini bilmemiz gerekir. Bunu da Michio Kaku'dan cevaplayalım:

"Kendinize şunu diyebilirsiniz: bu doğru olamaz çünkü bu, enerji ve madde korunumu yasasını çiğner. Hiçlikten bir evren nasıl yaratabilirsiniz? Evrenin toplam madde enerjisini hesaplarsanız bu, pozitiftir. Evrenin toplam enerjisini hesaplarsanız bu, kütleçekimi yüzünden negatiftir. Kütleçekimi negatif bir enerjiye sahiptir. İkisi biraraya getirp topladığınızda ne elde edersiniz?Sıfır! Dolayısıyla bir evreni yaratmak için enerjiye ihtiyaç yok. Eğer evrendeki toplam pozitif yükü hesaplar, evrendeki toplam negatif yükü hesaplar ikisini toplarsanız ne elde edersiniz? Sıfır! Evren sıfır yüke sahiptir! Peki dönüşler ne olacak? Galaksiler döner, değil mi? Fakat tüm yönlerde dönerler. Eğer galaksilerin dönüşlerini katarsanız ne elde edersiniz? Sıfır! Bir başka deyişle evren sıfır dönüşe, sıfır yüke, sıfır madde enerji içeriğine sahip."

Dolayısıyla hem madde hem anti madde oluştuğu için, evrendeki enerji değerinin toplam "sıfır" olduğu için termodinamiğin 1. yasasını ihlal eden bir durumla karşı karşıya değilizdir. Bunu sıfırdan kuantum dalgalanmasıyla "+1" ve "-1" oluştuğunu düşünerek anlayabiliriz. Bahsedilen kanunun bize dediği şey ise sıfırdan sadece "+1" ve ya sadece "-1" oluşamaycağıdır. Yani bu başlıktan da anlayabiliyoruz ki evrenin enerjisi hala doğaüstü bir müdahale olmadan hiçlikten gelebilir. Şimdi sıra farklı soru ve eleştirilere bakmakta...

Ya Bunları Tanrı Yapıyorsa?

Peki ya tüm bunları tanrı yapıyosa? Tanrı bu şekilde yoktan varediyor olamaz mı? Neden olmasın? Belki de dişperileri yapıyordur ha? Bu da olabilir... Belki de yüceler yücesi FSM... Fakat asıl sorun şudur: bu bahsedilen olaylar hiçbir doğaüstü müdahale olmadan zaten gerçekleşebiliyor. O halde tanrıya neden ihtiyaç olsun ki? Eğer tüm bu olaylar bir müdahale gerektirseydi bunu tanrı yapıyor diyebilirdik. Örneğin evrenin enerjisi sıfırdan farklı bir değere sahip olabilirdi. Ve ya anti madde hiç olmayabilirdi(California Teknoloji Enstitüsünden Carl Anderson tarafından anti elektron-pozitif yüke sahip elektron- gözlemlendi).

Bunların olması durumunda "Tanrı bu şekilde yaratıyor" diyebilirdik. Fakat gördüğünüz gibi herhangi bir doğa üstü güce ihtiyaç yok.Farklı bir yazımda Zaman-Mekan-Tanrı ve Sebep Olma düşüncesini ele almayı planladığım için şu an zaman konusuna hiç girmiyorum.

Ve bu düşünceye son eleştirimi sunayım: eğer bunların olmasına tanrı sebep olduysa, tanrının bunu yapmasına ne sebep oldu? Hiçbir şey sebep olmadı, cevabını verirseniz, "en basit olanın seçilmesi" [Ockham'ın Usturası] ilkesiyle bu özelliği kuantum dalgalanmalarına vermek daha uygun olacaktır. Üstelik kuantum dalgalanmalarına hiçbir şeyin sebep olmadığını matematiksel olarak da ortaya koyuyorsak, bu tanrıya olan ihtiyaçsızlığımızı daha da arttırır.

Tanrıyı mı Kanıtladık?

Bazı kişiler olayı abartıp bu anlattığımız olayların tanrıyı kanıtladığını bile savunuyor. Görüşlerine göre evrenin bir başlangıcı olması ve yoktan varolması ateizmi çürütüp Tanrıyı "kesin olarak" kanıtlıyormuş. Tabi ki yanlış bir düşünce. En başta ateizm ile evrenin bir başlangıcının olması birbirleriyle çelişen düşünceler değil. Üstelik tanrısız açıklanabilen bu olayların tanrıyı nasıl kanıtladığı ayrı bir mesele konusu. Az önce bahsettiğim gibi, ilahi bir müdahale gerçekleşmemiş ve buna ihtiyaç kalmamışsa bahsedilen oalylar tanrıyı kanıtlamaz. Tıpkı bir şimşeğin nasıl çaktığının açıklanması durumunda Zeusun kanıtlanmadığı ve hatta "Zeusa ihtiyaç yok" denilebileceği gibi...

Bir başka yönden olaya bakarsak "kutsal kitaplarda" bu olay yazdığı için (evrenin yoktan varolması) bu dinleri kanıtlar düşüncesine sahip kişiler olabilir. Malesef bu da yanlış bir düşünce. Kutsal kitapalr her şeyden önce tanrının olduğunu söylediği için elbette tanrının yoktan varettiğini söyleyecektir. Fakat bu kutsal kitapalr aynı şekilde insanalrın, dağların, çiçeklerin, böceklerin de tanrı tarafından "yoktan" varedildiğini söylüyor. Dolayısıyla bir kuantum sıçramasıyla insan, dağ vs oluşmadıkça bahsettiğimiz olaylar dinleri doğrulamaz.

Neden Farklı Fizik Kuralları Yok?

Peki ya neden farklı fizik kuralları değil de şu anki fizik kuralları altında yaşıyoruz? Yazıda bahsettiğim gibi çoklu evren simetri kırınımından kaynaklanan bir zorunluluktu. Dolayısıyla bu ilkelere bağlı kalarak sonsuz evrenin olduğunu anlayabiliriz. Ki evrenin fizik kurallarının büyük patlamadan(simetri kırınımından) 10^-36 saniye sonra oluştuğunu düşünürsek, evrendeki fizik kuralların bu şekilde oluşunun ilahi bir tercih değil de rastlantı olduğunu anlayabiliriz. Aynı şekilde, farklı fizik kurallarına sahip çok sayıda evren var sonucuna ulaşabiliriz.

Sonsuzluk Varolabilir Mi?

Kimi kişiler de felsefeye dayandırarak sonsuzluğun asla olamayacağını savunur.. Bu sebeple de sonsuz sayıda evren asla varolamazdır. Olay bir otel örneğinden ibaret. Hilbertin otel Paradoksu şu şekildedir:

Sonlu sayıda odası olan ve tüm odaları dolu olan bir otel düşünün.Bu durumda bir müşteri otel görevlisine oda istediğini söylediğinde görevli yeri olmadığını söyler.Şimdi de sonsuz sayıda odası olan bir otel düşünün. Tüm odalar dolu olsun.Bu otele yeni bir müşteri gelip oda istediğinde acaba görevli aynı şekilde tüm odalarının dolu olduğunu mu söyleyecektir? Hayır. Görevli müşteriye 1 nolu odaya geçmesini söyleyebilir.Görevli 1 numaralı odadaki müşteriyi 2 numaralı odaya, 2 numaralı odadaki müşteriyi 3 numaralı odaya yerleştirir ve bu böylece sürüp gider. Sonuçta 1 numaralı oda boş kalmış olur. Doalyısıyla asla sonsuzluk varolamaz.

Fizik ve felsefeye bakarsak çok çelişki bulabiliriz. Fakat ben, varolan fiziğin felsefeyi aştığını düşünüyorum. Örneğin bir kişinin öz babasından daha büyük olabilmesi mümkün müdür? Fizik kurallarına göre evet(Einstein'ın özel göreliliği)! Peki ya herhangi bir şeyin uzunluğunu eş cetveller kullanarak A kişisi ve B kişisi farklı ölçebilir mi? Fizik kurallarına göre evet(Lorentz büzülmesi)! Bir parçacık aynı anda iki yerde olabilir mi, bir parçacık aynı anda hem dalga hem parçacık olabilir mi? Fizik kurallarına göre evet!

Kısaca varolan mantığımız ve fizik çelişiyorsa sorun mantığımızdadır. Şu ana kadar fizik ile mantık ne zaman çelişirse çelişsin oyunu her zaman fizik kazandı. Kısıtlı bir şekilde evrim geçiren beynimizin mantığı da sınırlı(beynimiz de mükemmel değil), dolayısıyla sonsuzluk bulmacasında da fizik ile felsefe farklı şeyler söylüyorsa ben tercih hakkımı her zamanki gibi fizikten yana kullanıyorum.

Heisenberg İnançlıydı!

"İyi de Heisenberg tanrıya inanıyordu! Nasıl inançlı birinin keşfini inançsızlığını kanıtlamak için kullanabilecek kadar adi olabilirsin! "

Yani? Bir kişinin bilimsel keşiflerini kabul edip çıkarımlarda bulunmamız, aynı kişinin inançlarını da paylaşmam ya da her dediğini kabul etmemi mi gerektirir? Heisenberg'in inançlı oluşu, onun keşiflerinin inancını doğruladığını göstermez. Örneğin bir kişi Sokrates'in felsefesini kabul ediyorsa kişi çok tanrılı dine mi geçmelidir? Ve ya Aristo'nun doğru kabul ettiğimiz görüşleri varsa ve bu görüşleri kullanıyorsak, Aristo'nun her görüşünü kabul mu etmeliyiz? O zaman aklın kalpten geldiğini de savunmamız gerekir. Eğer Newton fiziğini kullanıyorsak (ki artık kullanmıyoruz) konuşan yılanlarada mı inanmalıyız? Elbette hayır !

Daha düzgün bir analoji kullanmak gerekirse; çocuğunuzun yolda altın bulduğunu ve size getirdiğini düşünün. Fakat çocuğunuz altını ona diş perisinin getirdiğine "inanıyor" olsun. Bu durumda altını kullanmayacak mısınız? Eğer kullanacaksanız diş perisine inanmanız mı gerekir? Iyi de bunu keşfeden çocuğunuz diş perisine inanıyordu!

Belirsizlik İlkesi ve Gözlemci

Bir çok kişi belirsizlik ilkesinin sadece insan gibi sınırlı gücü olup, yetersiz koşullarda gözlem yapabilen gözlemciler için geçerli olduğunu fakat belirsizlik ilesinin aslında "belirlenebileceğini" savunuyor.Yazının başında belirttiğimiz gibi bu olay mantıken de imkansızdır! Peki ya fizikçilerin görüşü ne yönde?

Brian Greene: "...Belirsizliğin ancak ve ancak bizim gibi sarsak doğa gözlemcileri sahaya çıkınca ortaya çıktığını düşünmenize yol açabilir. Bu doğru değildir....Heisenberg'in belirsizlik ilkesi evrene mikroskobik mesafe ve zaman aralıklarında benzer şekilde çılgınca bir enerji ve momentum değişiminin 'daima' gerçeklemekte olduğunu ileri sürer"(4)

Michio Kaku: "Daha iyi ölçme aygıtları kullanılarak elektronun hız ve konumu değişikliğe yol açmadan ölçülemez mi diye sorulabilir. Heisenberg'e göre yanıt olumsuzdur. Kuantum mekaniği ölçüm aygıtlarımız ne kadar hassas olursa olsun tek bir elektronun konum ve hızının aynı anda bilinemeyeceğini söylemektedir"(5)

Stephen Hawking: "...Fiziksel süreçlerin sonuçlarını kesinlik dahilinde öngörmek mümkün değildir. Çünkü onlar kesinlik dahilinde belirlenemezler. Tersine bir sistemin başlangıç kouşullarını bilsek bile, doğa o sistemin geleceğini temelde belirsiz bir süreç yoluyla saptar."(6)

Dolayısıyla belirsizlik ilkesi "sadece" gözlemcinin yetersizliğinden kaynaklanmaz.

Ve son olarak "zaman yoksa kuantum dalgalanması nasıl oluştu" diye soracak olanlara 2. maddemizi hatırlatır, kuantum dalgalanmalarının sebepsiz olduğunu söylerim.

Sonuç

Evren nasıl oluştu, neden farklı fizik kurallarına sahip değiliz de şu an deneyimlediklerimize sahibiz, neden hiçlik değil de bir şey var sorularının cevabını bu yazıda elimden geldiğince cevaplamay çalıştım. Gördüğünüz gibi "Neden hiçlik değil de bir şey var" sorusunda bilim yanıtsız kalmıyor. Peki ya "neden hiçlik değil de tanrı var" sorusuna felsefe ya da din cevap verebiliyor mu? Hangi dindar bu soruyu kafasında çözebilmiş merak ederim.

Notlar:

1. Parçacık Fiziği, Sezen Sekmen, ODTÜ Yayınları s.59-60

2. Evrenin Zarafeti, Brian Greene, TÜBİTAK Yayınları, s489

3. a.g.e s.146

4. a.g.e s.145-146

5. Einstein'dan Ötesi, Michio Kaku, ODTÜ Yayınları s.49-50

6. Büyük Tasarım, Stephen William Hawking, Doğan Kitap s.64

Kaynakça ve İleri Okuma:

-Hiç Yoktan Bir Evren, Lawrence Krauss, Aylak Kitap

-Evrenin Zarafeti, Brian Greene, TÜBİTAK Yayınları

-Einstein'dan Ötesi, Michio Kaku, ODTÜ Yayınları

-Karadelikler ve Bebek Evrenler, Stephen W. Hawking, Sarmal Yayınevi

-Parçacık Fiziği, Sezen Sekmen, ODTÜ Yayınları

-Büyük Tasarım, Stephen W. Hawking, Doğan Kitap